Bir neçə aydır Kür çayında müşahidə olunan suyun azalması prosesi son günlər intensivləşib. Hazırda çayda indiyədək rast gəlinməyən hal yaşanır. Xəzər dənizinin suyu Kür çayına axır. Duzlu su artıq 30 kilometrə qədər irəliləyib. Mövcud durum Neftçala rayonunun sahil boyu yaşayış məntəqələrində artıq bir sıra çətinliklərə də səbəb olub.
Kür çayında kəskin azalma əsasən çayın aşağı hissəsində, xüsusən Salyan və Neftçala rayonları ərazisində qeydə alınıb. Çayın bu rayonlardan keçən hissəsində son 15 gündə suyun səviyyəsi 1 metrə yaxın, ötən 3 ay ərzində isə 2,5 metrdən çox aşağı düşüb. Nəticədə Kürün məcrası bəzi ərazilərdə 50 metrdən çox daralıb. Hətta çayın Salyan ərazisindən keçən hissəsində ada şəkilli quru ərazilər də yaranıb.
Suyun axınının azalması, eləcə də son günlər şimal-şərq istiqamətindən davamlı küləyin əsməsi və arabir güclənməsi Kür çayında anomal hadisənin qeydə alınması ilə də nəticələnib. İndi çayın suyu Xəzər dənizinə deyil, əksinə dənizin suyu çaya axır. Müşahidələrə görə, dəniz suyu çayın içində 30 km-ə qədər irəliləyib. Suyun rənginin dəyişməsindən də bu, aydın görünür. Neftçala rayonunun bir hissəsində artıq içməli su, eləcə də suvarma suyu sarıdan çətinlik yaşanır.
Şirin su sarıdan çətinlik rayon mərkəzi ilə yanaşı, Neftçalanın 7 kəndində də yaşanır. Abonentlərin içməli su ilə təchizatını qarşılamaq üçün lazımi tədbirlər görülür.
Bura qədər çatdırdıqlarımız anomal hadisənin görünən üzü idi. Qalır duzlu suyun məcrasından çıxmasının Kür çayındakı bioresurslara vurduğu və ya vuracağı ziyanın miqyası. Yəqin bunu da mütəxəssislər araşdırıb dəqiq qənaətə gələcəklər. İndiki halda isə onlara məlum olan Kürdəki bu vəziyyətin nə vaxta qədər davam edəcəyidir.
AMEA-nın aparıcı elmi işçisi, coğrafiya elmləri doktoru Məhəmməd Abduyev Mingəçevir Su Anbarında suyun səviyyəsinin 16 metrə qədər aşağı düşdüyünü deyir: “Bunun səbəbi anbarı qidalandıran Kür və onun qollarının suyunun azalmasıdır. Bu, iqlim dəyişmələri ilə əlaqədar son illərdə çay hövzəsindəki quraqlıqla bağlıdır. Müvəqqəti hal daşıyır. Yağışların güclənməsi və küləyin kəsməsi ilə əvvəlki təbii vəziyyətinə qayıdacaq”.
Nə deyirik, təki alimlərimizin gəldiyi qənaət tezliklə təsdiqini tapsın. Sular yenə əvvəlki istiqamətində axsın. Hər kəs, elə Kür çayı da aydınlığa çıxsın. Amma bu halın təkrarlanmaması üçün az olsa da, bizdən, istehlakçılardan asılı olan məsələ də var: sudan istifadə zamanı israfa yol verməmək.
Niftulla Məmmədli, Şahin Həsənov, Arif Məmmədov
